Ruanda soyqırımı
800 min insanın ölümü ilə nəticələnən bu soyqırım 1994-cü ildə Mərkəzi Afrika ölkəsi Ruandada gerçəkləşmişdir.
O dövr üçün Ruandada əhalinin 90%-i Hutu, 9%-i Tutsi, 1%-ə qədəri isə Piqmey qəbiləsinin nümayəndələri idi. Piqmeylər yaşayış yerləri və mədəni səviyyələrinə görə fərqlənsə də, o günə qədər birlikdə yaşayan tutsilər və hutular bir-birindən fərqlənmirdilər.
Afrika siyasətində idarə edən və edilən ünsürləri bir-birindən ayırmaq üçün belçikalılar eyni dilə və mədəniyyətə malik olan bu iki qəbiləni zamanında fərqləndirmişdilər. Onlar, tutsilərə daha çox dəstək olmuş və onlara xüsusi imtiyazlar tanımışdılar. Kolonistlər hətta qəbilələri fərqləndirmək üçün onlara irqi ayırd edən sənədlər də hazırlamışdılar. Belçikalılar insanların hansı iqrdən olmağına qərar verərkən obyektivlikdən uzaq olan, ağılasığmaz üsullardan istifadə etmişdilər. Onlara görə, Efiopiya əsilli olduğuna inanılan tutsilər uzunboylu, gözəl görünüşlü olanlar idilər. Bununla yanaşı zəngin olanlar, məsələn 10 inəyi olan da tutsilərdən hesab olunurdular. Bu dönəmdə yaxşı təhsil alan tutsilər ölkədə ən yaxşı şərtlərlə hər şeyə sahib olmuşdular.
Ruanda müstəqillik qazanandan sonra ölkədə vəziyyət dəyişir və hutular hakimiyyətə gəlirlər. Hutular Belçika dəstəklisi tutsiləri ölkədə sıxışdırmağa başlayırlar. Belə də tutsilər qonşu Tanzaniya və Uqandaya sığnmağa məcbur qalırlar.
1980-ci ilə qədər qonşu ölkələrdəki tutsilərin sayı yarım milyon nəfərə çatır. Təhsilli tutsilər öz ölkələrinə dönmək üçün təşkilatlanmağa başlayırlar. Uqanda qaçqın düşərgələrindən çıxan tutsilər Ruandaya qayıdıb hökumət ilə silahlı mücadiləyə atılırlar. 1990-92-ci illər ərzində ölkəni vətəndaş müharibəsi bürüyür. 1992-ci ilin avqustunda sülh sazişi imzalansa da bu uzun çəkmir.
1994-cü ildə hutulardan olan dövlət başçısının təyyarəsinin düşürülməsi, Ruandada dünyanın ən böyük soyqırımlarından birinin gerçəkləşməsi üçün bəhanə olur. Yüz gün ərzində hutular 800 min tutsini və tolerant hutunu qətl edirlər. Bu rəqəm ölkə əhalisinin 14%-i demək idi.
Soyqırım o qədər amansız olur ki, zəngin tutsilər hutulara güllə pulu verib, onlara məhz güllə ilə öldürülmələri üçün yalvarırlar. Tutsi öldürməkdən yorulan hutular tutsilərin daban vətərlərini kəsir və bu yolla onların qaçmalarına mane olur, daha sonra isə dinclərini alıb onları öz kəskin alətləri ilə doğrayaraq öldürürdülər.
Soyqırım, tutsi dəstəkli "Ruanda Vətənsevər Cəbhəsi" lideri Paul Kegame'yə bağlı güclərin, hutuların hakimiyyətini devirməsi ilə başa çatır. Bundan sonra tutsilərin intiqam alacaqlarından ehtiyatlanan yüzminlərlə hutu qonşu Konqo Demokratik Respublikasına qaçmağa məcbur olur.
Bir çox siyasətçilərin fikirinə görə, hadisələrə sükutla yanaşan ABŞ və soyqırımı dəstəkləyən hutularla yaxın dostluq münasibətlərində olan Fransa, Ruanda soyqırımndan ən çox məsuliyyət daşıyan ölkələrdir.
Son xəbərlər
Ən çox oxunanlar
- Bu gün
- Bu həftə
- Bu ay