Britaniya arxivlərindən əldə edilmiş dörd xəritənin ardıcıllığı həm Zəngəzur, həm də Qarabağın demokratik Qərb tərəfindən Azərbaycanın bir hissəsi kimi qəbul edildiyini açıq şəkildə göstərir.

Teleqraf.com-a istinadən xəbər verir ki, bunu irlandiyalı tarixçi Patrik Uolş deyib.

Tarixçi Cənubi Qafqazın İngiltərə arxivlərində mövcud olan ötən əsrin əvvəllərinə aid xəritələrinə diqqət çəkib:

“Britaniya arxivlərində Cənubi Qafqazın XX əsrinin əvvəllərinə aid dörd xəritəsi var. Birincisi, 1907-ci il 3 aprel, ikincisi, 1919 və ya 1920-ci illər, üçüncüsü, 1922-ci il 17 iyul, dördüncüsü isə 1923-cü il 25 may tarixlərinə aiddir. İngilislər və müttəfiq dövlətlər tərəfindən qəbul edilən bu xəritələr Cənubi Qafqazdakı milli dövlət sərhədlərini göstərir. Həm Qarabağ, həm də Zəngəzur bu xəritələrdə Azərbaycanın sərhədləri daxilindədir.

Qafqazın ilk xəritəsi bölgənin Çar Rusiyasının işğalı altında olduğu 1907-ci ilə aiddir. Qafqaz Hərbi Qərargahının Topoqrafik Bölməsi tərəfindən hazırlanıb. Bu xəritə həmin dövrdə Türkiyədə olan görkəmli kartoqraf, mayor F. R. Maunsell tərəfindən qeydə alınıb. Bu, eyni zamanda, sonrakı xəritələrin əsas götürüldüyü orijinal sənəddir. Bunun üzərinə Çar administrasiyasının Bakıdakı inzibati əraziləri, Zaqatala, Yelizavetpol, İrəvan və digərləri qeyd edilib.

İkinci xəritə əvvəlcə “Məxfi”, daha sonra isə “Təsnifləndirilməmiş” olaraq möhürlənib. Tarixsizdir, amma 1919 və ya 1920-ci illərə aiddir. Gürcüstan, Ermənistan və Azərbaycan dövlət olaraq mövcuddur. Çünki 1918-ci il mayın 28-dən sonra hazırlanıb. Qarabağ, Zəngəzur və Naxçıvan bölgələri də bu xəritədə Azərbaycanın milli sərhədləri daxilindədir. Ermənilərin “Sevan” adlandırdığı gölə ingilislərin xəritəsində tarixi Azərbaycan adı olan “Göyçə gölü” deyilir”.

Patrik Uolş bildirib ki, ingilislər 1918-ci ilin sonundan 1919-cu ilin avqustuna qədər bütün səlahiyyətləri Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə təhvil verməzdən əvvəl Azərbaycanı ələ keçirmişdilər:

“Bu müddət ərzində ərazilərin sərhədlərinin 1919-cu ildə Paris Sülh Konfransında nəhayət həll ediləcəyi bildirilsə də, Böyük Müharibənin qalibləri tərəfindən heç vaxt son qərar verilmədi. Nəticədə dövlət sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsi 1920-1921-ci illərdə Cənubi Qafqazı ələ keçirən bolşeviklərə verildi.

Xəritələr göstərir ki, Paris Sülh Konfransı Azərbaycanın hər hansı bir ərazisini Ermənistana vermiş olsaydı, bu, Böyük Britaniyanın Ermənistanın bir hissəsi olduğuna inandığı üçün deyil, ermənilərin Birinci Dünya Müharibəsi dövründə “göstərdikləri xidmətlər” əsasında olmalıydı. Bunlar ayrı-ayrı kartoqrafların işi deyil, rəsmi müttəfiqlərin (İngiltərə, Fransa və İtaliya) nəzarətinin və Türkiyə ilə Rusiya arasındakı rəsmi beynəlxalq müqavilənin və s. nəticəsidir.

İngilislərin 1922-ci il tarixli Qafqaz xəritəsində bu qeydlər var: “Bu xəritədə göstərilən sərhədlər müttəfiqlərin qərargahı tərəfindən əllərində olan məlumatlarla yoxlanılıb, bu məlumatlara uyğun gəlir”.

1923-cü il xəritəsi Baş Qərargahın Coğrafi Bölməsi və Britaniya Hərb İdarəsi tərəfindən hazırlanıb. Muxtar Naxçıvanın sərhədləri ilə əlaqədar mənbə olaraq 1921-ci ilin martında imzalanmış Moskva, 1921-ci ilin oktyabrında imzalanmış Qars müqavilələri göstərilir. İngilis kartoqrafları bu məqsədlə Qars müqaviləsinə daxil olan rus xəritələrindən istifadə ediblər. Xatırladaq ki, qeyd olunan Sevr müqaviləsi tezliklə İngiltərə və Türkiyə arasında son danışıqlar prosesində olan Lozanna müqaviləsi ilə əvəz ediləcək.

7 nömrəli bir qeyd var: “Yuxarıda göstərilənlərdən başqa digər sərhədlər dəqiqliyi hələ şübhə altında olan hesabatlardan tərtib edilib”. Ehtimal olunur ki, bunun səbəbi Cənubi Qafqazdakı digər ərazilər və sərhədlərin o dövrdə Sovet İttifaqının tam nəzarətinə və qərar qəbuluna tabe olmalarıdır.

İrland tarixçi məlum xəritələrdə ermənilərin qondarma iddialarına dair heç bir dəlilin olmadığını söyləyib:

“Beləliklə, ingilislər Qarabağ, Zəngəzur və Zaqatalanın Azərbaycanın bir hissəsi olduğu dəlilləri, məlumatları və təcrübələrinə əsaslanaraq, Cənubi Qafqazın Sovet Rusiyasının işğalında qalacağı təqdirdə, bolşeviklərin nə edə biləcəyindən əmin ola bilmədilər.

Bu xəritələr qəti şəkildə ermənilərin “Stalin heç vaxt Qarabağı Azərbaycana vermədi” iddiasının üstündən xətt çəkir. Əslində, bu xəritələr Qarabağın Azərbaycanın bir hissəsi olduğunu göstərən Sovet sənədlərini də dəstəkləyir. Xəritələrin göstərdiyi budur ki, bolşeviklər ingilislər və müttəfiqlərin Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi kimi gördükləri Zəngəzuru əsasən geosiyasi səbəblərdən ermənilərə veriblər.

Britaniya arxivlərindən əldə edilmiş dörd xəritənin ardıcıllığı da həm Zəngəzur, həm də Qarabağın demokratik Qərb tərəfindən Azərbaycanın bir hissəsi kimi qəbul edildiyini açıq şəkildə göstərir".

Son xəbərlər

FTX-nin "Sputnik Azərbaycan"da çalışan iki əməkdaşı saxlanıldı

Rusiyada saxlanılan Azərbaycanlıların məhkəməsinin VAXTI BİLİNDİ

Türkiyə Bakı-Tbilisi-Qars layihəsinin səmərəliliyini artıracaq

Abadlaşan Ağdaş

Türkiyədə FETÖ ilə əlaqəli daha 361 nəfər saxlanıldı

İsrail mühüm məlumatı elan etdi

İran prezidenti ABŞ-yə xəbərdarlıq etdi

ABŞ-nin İrana zərbələri nəticəsində xəsarət alanlar var

İsrail ordusu İran dövlət televiziyasına zərbələr endirib

İsrail ordusu dron hücumlarının qarşısının alındığını bəyan edib

Xamenei İsrailə hücumdan bir saat əvvəl iclas keçirib

İraq İsraili BMT-yə şikayət etdi

Suriyada naməlum şəxslər təhlükəsizlik qüvvələrinə hücum etdi

Qrenlandiya münaqişə zonası olmamalıdır - Makron

Qvardiya olmasaydı, bu şəhər məhv olmuşdu - Tramp

Kiyevdə elektrik enerjisi kəsildi, minlərlə insan işıqsız qaldı

Bayramov BMT-nin Nayrobi ofisinin direktoru ilə görüşdü

Əliyevlə Tokayev bir-birini təbrik etdi

Pezeşkian Azərbaycana təyin olunan səfirlə görüşdü

Tramp İlham Əliyevi təbrik etdi

Laçında Üçtərəfli Zirvə görüşü keçirildi - Foto

Şahbaz Şərif İlham Əliyevi belə təbrik etdi

Ərdoğan İlham Əliyevə məktub ünvanladı

Zelenski mübahisə etdiyi Cey Di Venslə görüşdü

Prezidentlə Ağ Şəhərdə xoşbəxtlik selfisi...

Ukrayna Rusiyaya kömək edən ölkələrə qarşı sanksiya hazırlayır

Pakistan BMT TŞ-nin iclasını tələb etdi

İsraillə danışıqlar aparırıq - Ərdoğan

Pezeşkian AzTV-yə müsahibə verdi.

İlham Əliyev Çinin CGTN telekanalına müsahibə verdi

Şəki ərazisindən axan çaylar nəzarətdə saxlanılır

Bayramov Moldova XİN-in dövlət katibini qəbul etdi

Sahibə Qafarova Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyevlə görüşüb

Bütün xəbərlər